Нарматыўныя прававыя акты

Выпускніку ўстановы, якая рэалізуе адукацыйныя праграмы прафесійна-тэхнічнай адукацыі

• Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб адукацыі;
• Палажэнне аб установе сярэдняй спецыяльнай адукацыі (зацверджанае Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 19.08.2022 года № 272).

Вытрымкі з Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь

Артыкул 1. Асноўныя тэрміны, якія прымяняюцца ў гэтым Кодэксе

Працоўны дагавор - пагадненне паміж работнікам і наймальнікам (наймальнікамі), у адпаведнасці з якім работнік абавязуецца выконваць работу па пэўнай адной або некалькіх прафесіях, спецыяльнасцях або пасадах адпаведнай кваліфікацыі згодна са штатным раскладам і выконваць унутраны працоўны распарадак, а наймальнік абавязваецца прадастаўляць работніку абумоўленую працоўным дагаворам працу, забяспечваць умовы працы, прадугледжаныя заканадаўствам аб працы, лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі і пагадненнем бакоў, своечасова выплачваць работніку заработную плату;

бакі працоўнага дагавора - наймальнік і работнік;

наймальнік - юрыдычная або фізічная асоба, якой заканадаўствам прадастаўлена права заключэння і спынення працоўнага дагавора з работнікам;

упаўнаважаная службовая асоба наймальніка - кіраўнік (яго намеснікі) арганізацыі (асобленага падраздзялення), кіраўнік структурнага падраздзялення (яго намеснікі), майстар, спецыяліст або іншы работнік, якому заканадаўствам або наймальнікам прадастаўлена права прымаць усе ці асобныя рашэнні, якія вынікаюць з працоўных і звязаных з імі адносін;

работнік - асоба, якая знаходзіцца ў працоўных адносінах з наймальнікам на падставе заключанага працоўнага дагавора;

прафесія - род працоўнай дзейнасці, які патрабуе пэўных ведаў і навыкаў, набываемых шляхам навучання і практычнага вопыту;

прафесійны саюз (прафсаюз) - добраахвотная грамадская арганізацыя, якая аб'ядноўвае грамадзян, у тым ліку навучэнцаў ва ўстановах, якія забяспечваюць атрыманне вышэйшай, сярэдняй спецыяльнай і прафесійна-тэхнічнай адукацыі, звязаных агульнымі інтарэсамі па родзе іх дзейнасці як у вытворчай, так і ў невытворчай сферах, для абароны працоўных сацыяльна-эканамічных правоў і інтарэсаў сваіх членаў.

Артыкул 7. Крыніцы рэгулявання працоўных і звязаных з імі адносін

Крыніцамі рэгулявання працоўных і звязаных з імі адносін з'яўляюцца:

1) Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь;

2) дадзены Кодэкс і іншыя акты заканадаўства аб працы;

3) калектыўныя дагаворы, пагадненні і іншыя лакальныя нарматыўныя прававыя акты, заключаныя і прынятыя ў адпаведнасці з заканадаўствам;

4) працоўныя дагаворы.

Лакальныя нарматыўныя прававыя акты, што змяшчаюць умовы, якія пагаршаюць становішча работнікаў у параўнанні з заканадаўствам аб працы, з'яўляюцца несапраўднымі.

Наймальнік мае права ўстанаўліваць дадатковыя працоўныя і іншыя гарантыі для работнікаў у параўнанні з заканадаўствам аб працы.

У выпадку супярэчнасці норм заканадаўства аб працы роўнай юрыдычнай сілы прымяняецца норма, якая змяшчае больш ільготныя ўмовы для работнікаў.

Артыкул 11. Асноўныя правы работнікаў

Работнікі маюць права на:

1) працу як найболей годны спосаб самасцвярджэння чалавека, што азначае права на выбар прафесіі, роду заняткаў і працы ў адпаведнасці з прызначэннем, здольнасцямі, адукацыяй, прафесійнай падрыхтоўкай і з улікам грамадскіх патрэб, а таксама на здаровыя і бяспечныя ўмовы працы;

2) абарону эканамічных і сацыяльных правоў і інтарэсаў, у тым ліку права на аб'яднанне ў прафесійныя саюзы, заключэнне калектыўных дагавораў, пагадненняў і права на забастоўку;

3) удзел у сходах;

4) удзел у кіраванні арганізацыяй;

5) гарантаваную справядлівую долю ўзнагароды за працу ў адпаведнасці з яе колькасцю, якасцю і грамадскім значэннем, але не ніжэй за ўзровень, які забяспечвае работнікам і іх сем'ям свабоднае і годнае існаванне;

6) штодзённы і штотыднёвы адпачынак, у тым ліку выхадныя дні падчас дзяржаўных свят і святочных дзён (частка першая артыкула 147), і водпуску працягласцю не ніжэй за ўстаноўленую гэтым Кодэксам;

7) дзяржаўнае сацыяльнае страхаванне, пенсіённае забеспячэнне і гарантыі ў выпадку прафесійнага захворвання, працоўнага калецтва, інваліднасці і страты працы;

8) неўмяшанне ў прыватнае жыццё і павагу асабістай годнасці;

9) судовую і іншую абарону працоўных правоў.

Артыкул 12. Асноўныя правы наймальнікаў

Наймальнік мае права:

1) заключаць і скасоўваць працоўныя дагаворы з работнікамі ў парадку і па падставах, устаноўленым гэтым Кодэксам і заканадаўчымі актамі;

2) уступаць у калектыўныя пергаворы і заключаць калектыўныя дагаворы і пагадненні;

3) ствараць і ўступаць у аб'яднанні наймальнікаў;

4) заахвочваць работнiкаў;

5) патрабаваць ад работнікаў выканання ўмоў працоўнага дагавора і правіл унутранага працоўнага распарадку;

6) прыцягваць работнікаў да дысцыплінарнай і матэрыяльнай адказнасці ў парадку, устаноўленым гэтым Кодэксам;

7) звяртацца ў суд для абароны сваіх правоў.

Артыкул 17. Тэрмін працоўнага дагавора

Працоўныя дагаворы могуць заключацца на:

1) нявызначаны тэрмін;

2) пэўны тэрмін не больш за пяць гадоў (тэрміновы працоўны дагавор);

3) час выканання пэўнай работы;

4) час выканання абавязкаў работніка, што часова адсутнiчае, за якім у адпаведнасці з гэтым Кодэксам захоўваецца месца працы;

5) час выканання сезонных работ.

Тэрміновы працоўны дагавор заключаецца ў выпадках, калі працоўныя адносіны не могуць быць устаноўлены на нявызначаны тэрмін з улікам характару будучай працы або ўмоў яе выканання, а таксама ў выпадках, прадугледжаных гэтым Кодэксам. Разнавіднасцю тэрміновай працоўнай дамовы з'яўляецца кантракт, які заключаецца ў парадку і на ўмовах, прадугледжаных заканадаўствам аб працы.

Працоўны дагавор на час выканання вызначанай працы складаецца ў выпадках, калі час завяршэння працы не можа быць вызначаны дакладна.

Працоўны дагавор на час выканання сезонных работ складаецца ў выпадках, калі работы ў сілу прыродных і кліматычных умоў могуць выконвацца толькі на працягу вызначанага сезона.

Калі ў працоўным дагаворы не агавораны тэрмін яго дзеяння, дагавор лічыцца заключаным на нявызначаны тэрмін.

Асаблівасці рэгулявання працы работнікаў, якія заключылі працоўныя дагаворы на тэрмін да двух месяцаў, устаноўлены артыкулам 23 гэтага Кодэкса.

Артыкул 21. Узрост, з якога дапускаецца заключэнне працоўнага дагавора

Заключэнне працоўнага дагавора дапускаецца з асобамі, якія дасягнулі шаснаццаці гадоў.

З пісьмовай згоды аднаго з бацькоў (усынавіцеля, папячыцеля) працоўны дагавор можа быць заключаны з асобай, якая дасягнула чатырнаццаці гадоў, для выканання лёгкай працы, якая не прычыняе шкоды здароўю і не парушае працэс навучання.

Артыкул 25. Пачатак дзеяння працоўнага дагавора

Пачаткам дзеяння працоўнага дагавора з'яўляецца дзень пачатку працы, вызначаны ў ім бакамі, гэтым Кодэксам.

Фактычнае дапушчэнне работніка да працы з'яўляецца пачаткам дзеяння працоўнага дагавора незалежна ад таго, ці быў прыём на працу належным чынам аформлены.

Фактычнае дапушчэнне ўпаўнаважанай службовай асобай наймальніка работніка да працы павінна быць пісьмова аформлена не пазней за тры дні пасля прад'яўлення патрабавання работніка, прафсаюза зыходзячы з існуючых умоў.

Пасля заключэння ва ўстаноўленым парадку працоўнага дагавора прыём на працу афармляецца загадам (распараджэннем) наймальніка. Загад (распараджэнне) аб'яўляецца работніку пад роспіс.

Артыкул 26. Дакументы, якія прад'яўляюцца пры заключэнні працоўнага дагавора

Пры заключэнні працоўнага дагавора наймальнік абавязаны запатрабаваць, а грамадзянін павінен прад'явіць наймальніку:

1) дакумент, які сведчыць асобу, дакументы воінскага ўліку (для ваеннаабавязаных і асоб, якія падлягаюць прызыву на вайсковую службу);

2) працоўную кніжку, за выключэннем асоб, якія упершыню паступаюць на працу, і сумяшчальнікаў;

3) дыплом або іншы дакумент аб адукацыі і прафесійнай падрыхтоўцы, які пацвярджае наяўнасць права на выкананне дадзенай працы;

4) накіраванне на працу ў лік броні для асобных катэгорый работнікаў у адпаведнасці з заканадаўствам;

5) індывідуальную праграму рэабілітацыі інваліда (для інвалідаў);

6) дэкларацыю аб даходах і маёмасці, страхавое пасведчанне, медыцынскае заключэнне аб стане здароўя і іншыя дакументы аб пацвярджэнні іншых абставін, якія маюць дачыненне да працы, калі іх прад'яўленне прадугледжана заканадаўчымі актамі.

Прыём на працу без указаных дакументаў не дапускаецца.

Забараняецца патрабаваць пры заключэнні працоўнага дагавора дакументы, не прадугледжаныя заканадаўствам.

Артыкул 35. Падставы спынення працоўнага дагавора

Працоўны дагавор можа быць спынены толькі па падставах, прадугледжаных гэтым Кодэксам.

Падставамі спынення працоўнага дагавора з'яўляюцца:

1) пагадненне бакоў (артыкул 37);

2) заканчэнне тэрміну працоўнага дагавора (пункты 2 і 3 артыкула 17), акрамя выпадкаў, калі працоўныя адносіны фактычна працягваюцца і ніводны з бакоў не запатрабаваў іх спынення;

3) скасаванне працоўнага дагавора па ўласным жаданні (артыкул 40), ці па патрабаванні работніка (артыкул 41), або па ініцыятыве наймальніка (артыкул 42);

4) перавод работніка, з яго згоды, да іншага наймальніка або пераход на выбарчую пасаду;

5) адмова работніка ад пераводу на працу ў іншую мясцовасць разам з наймальнікам, адмова ад працягу працы ў сувязі са зменай істотных умоў працы, а таксама адмова ад працягу работы ў сувязі са зменай уласніка маёмасці і рэарганізацыяй (зліццём, далучэннем, падзелам, вылучэннем, пераўтварэннем) арганізацыі;

6) абставіны, якія не залежаць ад волі бакоў (артыкул 44);

7) скасаванне працоўнага дагавора з папярэднім выпрабаваннем (артыкул 29).

Артыкул 49. Адхіленне ад працы

Па патрабаванні ўпаўнаважаных дзяржаўных органаў у выпадках, прадугледжаных заканадаўствам, наймальнік абавязаны адхіліць работніка ад працы.

Апроч выпадкаў, прадугледжаных заканадаўствам, наймальнік абавязаны не дапускаць да працы (адхіліць ад працы) у адпаведны дзень (змену) работніка:

1) якi з'явіўся на працу ў стане алкагольнага, наркатычнага ці таксічнага ап'янення, а таксама ў стане, звязаным з хваробай, што перашкаджае выкананню працы;

2) якi не прайшоў інструктаж, праверку ведаў па ахове працы;

3) якi не выкарыстоўвае патрэбныя сродкі індывідуальнай засцярогі, што забяспечваюць бяспеку працы;

4) які не прайшоў медыцынскі агляд у выпадках і парадку, прадугледжаных заканадаўствам.

Работніка, які ўчыніў крадзеж маёмасці наймальніка, наймальнік мае права адхіліць ад працы да ўступлення ў законную сілу прыгавору суда або пастановы органа, у кампетэнцыю якога ўваходзіць накладанне адміністрацыйнага спагнання.

За перыяд адхілення ад працы заработная плата не налічваецца, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных часткай пятай гэтага артыкула.

Пры адхіленні ад працы работніка, які не прайшоў інструктаж, праверку ведаў па ахове працы або медыцынскі агляд у выпадках і парадку, прадугледжаных заканадаўствам, не па сваёй віне, яму праводзіцца аплата за ўвесь час адхілення ад працы ў адпаведнасці з часткай першай артыкула 71 гэтага Кодэкса.

Артыкул 50. Працоўная кніжка

Працоўная кніжка ўстаноўленага ўзору з'яўляецца асноўным дакументам аб працоўнай дзейнасці работніка.

Працоўныя кніжкі вядуцца на ўсіх работнікаў, якія працуюць у наймальніка звыш пяці дзён, калі праца ў гэтай арганізацыі з'яўляецца для работніка асноўнай.

У працоўную кніжку ўносяцца звесткі пра работніка, працу, якую ён выконвае, падрыхтоўку, павышэнне кваліфікацыі і перападрыхтоўку, пра ўзнагароджанні і заахвочваннi за поспехі ў працы, аб прызначэнні пенсіі.

Спагнанні (за выключэннем звальнення работніка ў якасці меры дысцыплінарнага спагнання) у працоўную кніжку не запісваюцца.

Запісы аб прычынах звальнення ў працоўную кніжку павінны рабіцца ў дакладнай адпаведнасці з фармулёўкамі гэтага Кодэкса або акта заканадаўства.

Пры спыненні працоўнага дагавора ў сувязі з хваробай, інваліднасцю, сыходам на пенсію па ўзросце, залічэннем на дзённую форму атрымання адукацыі ва ўстанове адукацыі і па іншых прычынах, з якімі заканадаўства звязвае прадастаўленне пэўных гарантый і пераваг, запіс аб звальненьні ўносіцца ў працоўную кніжку з указаннем гэтых прычын.

Пры звальненні працоўная кніжка выдаецца работніку ў дзень звальнення (у апошні дзень працы).

За затрымку выдачы працоўнай кніжкі па віне наймальніка ён нясе адказнасць у адпаведнасці з артыкулам 79 гэтага Кодэкса.

Парадак вядзення працоўных кніжак вызначаецца Урадам Рэспублікі Беларусь ці ўпаўнаважаным ім органам.

Артыкул 53. Абавязкі работнікаў

Для работнікаў устанаўліваюцца наступныя абавязкі:

1) добрасумленна выконваць свае працоўныя абавязкі, у тым ліку выконваць устаноўленыя нормы працы;

2) падпарадкоўвацца правілам унутранага працоўнага распарадку, іншым дакументам, якія рэгламентуюць пытанні дысцыпліны працы, выконваць пісьмовыя і вусныя загады (распараджэннi) наймальніка, якія не супярэчаць заканадаўству і лакальным нарматыўным прававым актам;

3) не дапускаць дзеянняў, якія перашкаджаюць іншым работнікам выконваць іх працоўныя абавязкі;

4) забяспечваць выкананне ўстаноўленых патрабаванняў да якасці вырабляемай прадукцыі, выконваемых работ, аказваемых паслуг, не дапускаць браку ў працы, захоўваць тэхналагічную дысцыпліну;

5) выконваць устаноўленыя нарматыўнымі прававымі актамі патрабаванні па ахове працы і бяспечным вядзеннi работ, карыстацца сродкамі індывідуальнай засцярогі;

6) беражліва адносіцца да маёмасці наймальніка, прымаць меры да прадухілення ўрону;

7) прымаць меры да неадкладнай ліквідацыi прычын і ўмоў, якія перашкаджаюць нармальнаму выкананню працы (аварыя, прастой і гэтак далей), і неадкладна паведамляць пра здарэнне наймальніку;

8) падтрымліваць сваё працоўнае месца, абсталяванне і прыстасаванні ў спраўным стане, парадку і чысціні;

9) выконваць устаноўлены парадак захоўвання дакументаў, матэрыяльных і грашовых каштоўнасцей;

10) захоўваць дзяржаўную і службовую тайну, не выдаваць камерцыйную тайну наймальніка, камерцыйную тайну трэціх асоб, да якой наймальнік атрымаў доступ;

11) выконваць іншыя абавязкі, якія выцякаюць з заканадаўства, лакальных нарматыўных прававых актаў і працоўнага дагавора.

За невыкананне або неналежнае выкананне сваіх абавязкаў работнікі нясуць адказнасць, прадугледжаную гэтым Кодэксам і іншымі заканадаўчымі актамі.

Артыкул 54. Абавязкі наймальнікаў пры прыёме на працу

Пры прыёме на працу наймальнік абавязаны:

1) запатрабаваць ад работніка дакументы, неабходныя для заключэння працоўнага дагавора ў адпаведнасці з заканадаўствам;

2) азнаёміць работніка пад роспіс з даручанай работай, умовамі і аплатай працы і растлумачыць яго правы і абавязкі;

3) азнаёміць работніка пад роспіс з калектыўным дагаворам, пагадненнем і дакументамі, якія рэгламентуюць унутраны працоўны распарадак;

4) правесці ўводны інструктаж па ахове працы;

5) аформіць заключэнне працоўнага дагавора загадам (распараджэннем) і абвясціць яго работніку пад роспіс;

6) у адпаведнасці з устаноўленым парадкам завесці (запоўніць) на работніка працоўную кніжку.

У выпадку ўзнікнення сумненняў у сапраўднасці дакумента аб адукацыі наймальнік абавязаны накіраваць запыт у Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь аб пацвярджэнні факта яго выдачы канкрэтнай асобе.

Артыкул 55. Абавязкі наймальнікаў пры арганізацыі працы работнікаў

Пры арганізацыі працы работнікаў наймальнік абавязаны:

1) рацыянальна выкарыстоўваць працу работнікаў;

2) забяспечваць працоўную і вытворчую дысцыпліну;

3) весці ўлік фактычна адпрацаванага работнікам часу;

4) выдаваць заработную плату ў тэрміны і памерах, устаноўленых заканадаўствам, калектыўным дагаворам, пагадненнем або працоўным дагаворам;

5) забяспечваць здаровыя і бяспечныя ўмовы працы на кожным працоўным месцы, выконваць устаноўленыя нарматыўнымі прававымі актамі патрабаванні па ахове працы і прадастаўляць гарантыі і кампенсацыі за працу са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы. Пры адсутнасці ў нарматыўных прававых актах патрабаванняў, якія забяспечваюць бяспечныя ўмовы працы, наймальнік прымае меры па забеспячэнні здаровых і бяспечных умоў працы;

6) прымаць неабходныя меры па прафілактыцы вытворчага траўматызму, прафесійных і іншых захворванняў работнікаў, пастаянна кантраляваць веданне і выкананне работнікамі патрабаванняў інструкцый па ахове працы і пажарнай бяспекі, своечасова і правільна праводзіць расследаванне і ўлік няшчасных выпадкаў на вытворчасці;

7) у выпадках, прадугледжаных заканадаўствам і лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі, своечасова прадастаўляць гарантыі і кампенсацыі ў сувязі са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы (скарочаны працоўны дзень, дадатковыя водпускі, лячэбна-прафілактычнае харчаванне і іншае), выконваць нормы па ахове працы жанчын, моладзі і інвалідаў;

8) забяспечваць работнікаў у адпаведнасці з устаноўленымі нормамі спецыяльным адзеннем, спецыяльным абуткам і іншымі сродкамі індывідуальнай засцярогі, арганізоўваць належнае захоўванне і догляд за гэтымі сродкамі;

9) забяспечваць выкананне заканадаўства аб працы, умоў, устаноўленых калектыўнымі дагаворамі, пагадненнямі, іншымі лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі і працоўнымі дагаворамі;

10) своечасова афармляць змяненні ў працоўных абавязках работніка і знаёміць яго з імі;

11) забяспечваць павышэнне кваліфікацыі або перападрыхтоўку работнікаў у парадку і на ўмовах, вызначаных Урадам Рэспублікі Беларусь або ўпаўнаважаным ім органам;

12) ствараць неабходныя ўмовы для сумяшчэння работы з навучаннем у адпаведнасці з гэтым Кодэксам;

13) забяспечваць удзел работнікаў у кіраванні арганізацыяй, своечасова разглядаць крытычныя заўвагі работнікаў і паведамляць ім аб прынятых мерах;

14) прадстаўляць статыстычныя даныя аб працы ў аб'ёме і парадку, вызначаных заканадаўствам;

15) афармляць змяненні ўмоў і спыненне працоўнага дагавора з работнікам загадам (распараджэннем);

16) адхіляць работнікаў ад працы ў выпадках, прадугледжаных гэтым Кодэксам і заканадаўствам;

17) ствараць работніку неабходныя ўмовы для захавання ўстаноўленага рэжыму камерцыйнай тайны;

18) выконваць іншыя абавязкі, якія вынікаюць з заканадаўства, лакальных нарматыўных прававых актаў і працоўных дагавароў.

Наймальнікі ажыццяўляюць свае абавязкі ў адпаведных выпадках па ўзгадненні або з удзелам прафсаюзаў, у тым ліку пры прыняцці лакальных нарматыўных прававых актаў, якія закранаюць працоўныя і сацыяльна-эканамічныя правы работнiкаў.

За невыкананне або неналежнае выкананне сваіх абавязкаў наймальнікі (упаўнаважаная службовая асоба наймальніка) нясуць адказнасць, прадугледжаную гэтым Кодэксам і іншымі заканадаўчымі актамі.

Артыкул 193. Паняцце працоўнай дысцыпліны

Працоўная дысцыпліна - абавязковае для ўсіх работнікаў падпарадкаванне ўстаноўленаму працоўнаму распарадку і належнае выкананне сваіх абавязкаў.

Артыкул 194. Працоўны распарадак. Статуты і палажэнні аб дысцыпліне

Працоўны распарадак для работнікаў вызначаецца:

1) правіламі ўнутранага працоўнага распарадку, калектыўнымі дагаворамі, пагадненнямі, палажэннямі і інструкцыямі па ахове працы і іншымі лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі;

2) штатным раскладам;

3) службовымі інструкцыямі работнікаў;

4) графікамі работ (зменнасці);

5) графікамі водпускаў.

Лакальныя нарматыўныя прававыя акты, якія рэгулююць працоўны распарадак, не могуць пагаршаць становішча работнікаў у параўнанні з гэтым Кодэксам і іншымі актамі заканадаўства, якія рэгулююць адпаведныя адносіны ў сацыяльна-працоўнай сферы.

Для асобных катэгорый работнікаў дзейнічаюць статуты і палажэнні аб дысцыпліне.

Артыкул 197. Дысцыплінарная правіннасць

За супрацьпраўнае, вінаватае невыкананне або неналежнае выкананне работнікам сваіх працоўных абавязкаў (дысцыплінарная правіннасць) усталёўваецца дысцыплінарная адказнасць (артыкулы 198-204).

Артыкул 198. Меры дысцыплінарнага спагнання

За здзяйсненне дысцыплінарнай правіннасці наймальнік можа прымяніць да работніка наступныя меры дысцыплінарнага спагнання:

1) заўвага;

2) вымова;

3) звальненне (пункты 4, 5, 7, 8 і 9 артыкула 42, пункт 1 артыкула 47).

Для асобных катэгорый работнікаў з асаблівым характарам працы могуць прадугледжвацца таксама і іншыя меры дысцыплінарнага спагнання (артыкул 204).

Права выбару меры дысцыплінарнага спагнання належыць наймальніку. Пры выбары меры дысцыплінарнага спагнання павінны ўлічвацца цяжар дысцыплінарнай правіннасці, абставіны, пры якіх яна учынена, папярэдняя работа і паводзіны работніка на вытворчасці.

Да работнікаў, якія ўчынілі дысцыплінарную правіннасць, незалежна ад прымянення мер дысцыплінарнага спагнання могуць прымяняцца: пазбаўленне прэмій, змяненне часу прадастаўлення працоўнага водпуску і іншыя меры. Віды і парадак прымянення гэтых мер вызначаюцца правіламі ўнутранага працоўнага распарадку, калектыўным дагаворам, пагадненнем, іншымі лакальнымі нарматыўнымі прававымі актамі.

Артыкул 221. Паняцце аховы працы, патрабаванні па ахове працы

Ахова працы - сістэма забеспячэння бяспекі жыцця і здароўя работнікаў у працэсе працоўнай дзейнасці, якая ўключае прававыя, сацыяльна-эканамічныя, арганізацыйныя, тэхнічныя, псіхафізіялагічныя, санітарна-гігіенічныя, лячэбна-прафілактычныя, рэабілітацыйныя і іншыя мерапрыемствы і сродкі.

Патрабаванні па ахове працы - нарматыўныя прадпісанні, накіраваныя на захаванне жыцця, здароўя і працаздольнасці работнікаў у працэсе іх працоўнай дзейнасці, якія змяшчаюцца ў нарматыўных прававых актах, у тым ліку тэхнічных нарматыўных прававых актах.

Артыкул 232. Абавязкі работніка па ахове працы

Работнік абавязаны:

1) выконваць патрабаванні па ахове працы, а таксама правілы паводзін на тэрыторыі арганізацыі, у вытворчых, дапаможных і бытавых памяшканнях;

2) выконваць нормы і абавязацельствы па ахове працы, прадугледжаныя калектыўным дагаворам, пагадненнем, працоўным дагаворам, службовымі абавязкамі і правіламі ўнутранага працоўнага распарадку;

3) правільна выкарыстоўваць прадастаўленыя яму сродкі індывідуальнай засцярогi, а ў выпадку іх адсутнасці неадкладна апавяшчаць пра гэта непасрэднага кіраўніка;

4) праходзіць ва ўстаноўленым парадку папярэднія, перыядычныя і пазачарговыя (пры пагаршэнні стану здароўя) медыцынскія агляды, падрыхтоўку (навучанне), перападрыхтоўку, стажыроўку, інструктаж, павышэнне кваліфікацыі і праверку ведаў па пытаннях аховы працы;

5) аказваць садзейнічанне і супрацоўнічаць з наймальнікам у справе забеспячэння здаровых і бяспечных умоў працы, неадкладна апавяшчаць свайго непасрэднага кіраўніка ці іншую службовую асобу наймальніка аб няспраўнасці абсталявання, інструмента, прыстасаванняў, транспартных сродкаў, сродкаў засцярогi, аб пагаршэнні стану свайго здароўя;

6) неадкладна паведамляць наймальніка аб любой сітуацыі, якая пагражае жыццю або здароўю работнікаў і навакольных, няшчасным выпадку, якi адбыўся на вытворчасці, аказваць садзейнічанне наймальніку ў прыняцці мераў па аказанні неабходнай дапамогі пацярпелым і дастаўцы іх у арганізацыю аховы здароўя;

7) выконваць іншыя абавязкі, прадугледжаныя заканадаўствам аб ахове працы.